Brezilya'da Türk Restoranı İşletmek & Brezilya'da Yaşamak

10 yıl özel okullarda öğretmenlik yaptıktan sonra, ailesiyle Brezilya'ya taşınan Eda Hanım, tecrübelerini Çizzgi ile paylaştı. Keyifli okumalar dileriz 🥰

"Bizi en çok zorlayan şey Brezilya'ya göç eden Türk sayısının azlığı oldu."

- Merhaba ben Eda Öztovi. 39 yaşındayım. Marmara Üniversitesi Okul Öncesi öğretmenliği mezunuyum. Türkiye'de 10 yıl özel okullarda mesleğimi yaptım. 8 yıldır Brezilyadayım. Burda eşimle beraber işlettiğimiz Türk restoranımız var (Restaurante Capadócia). 6 yaşında bir kızımız, 13 yaşında bir oğlumuz var.

Eda Öztovi39 yaşındaRestoran İşletmecisi

- Biz bir süredir yurt dışında yaşamak için fırsatlar arıyorduk. 2012 yılında, dünya turu yaparken Türkiye ayağında Brezilyalı bir çift ile tanıştık. Onlarla yakın arkadaş olduk. 1.5 yıl sonunda turlarını bitirip Brezilya'ya döndüler ve bizleri misafir olarak Brezilya'ya davet ettiler. Biz de 2014 yılı semester tatilinde 15 günlüğüne Brezilya'ya tatile gittik. Onlarla gezdik ve gördük ki buranın doğası çok güzel, havası çok güzel, insanları çok cana yakın, burada Türkleri çok seviyorlar. Burda ne iş yapabileceğimizi arkadaşlarımızla konuştuk ve gördük ki insanlar evde yemek yapmayı sevmiyorlar, genelde dışarıdan yemek yiyorlar. Sonuçta tatilimiz bitti, Türkiye'ye döndük ve 8 ay içinde varımızı, yoğumuzu satıp Brezilya'ya taşındık.

Güney kutup bölgesinde olduğumuz için yeni yılı plajlarda, mayolu karşılıyoruz .

Bu 8 aylık süreçte Portekizce ders aldık, pastane açmak üzere dersler aldık. Sonuçta 2014'ün ekim ayında Brezilya'ya taşındık. 11 ay kadar bürokrasi ve yer bulma, açma işlemleri sürdü ve sonunda 2015 yılının Eylül ayında restoranımızı açtık. (Pastane için eğitim aldık ama burda pastane kültürüne sadece iki kişi yetişemeyeceğimize karar verip kilo restoranı denilen sistemde bir yer açtık.

Kilo restoranı şu sekilde işliyor, bütün yemekler açık büfe şeklinde ortada duruyor, müşteriler tabağına istediğinden istediği kadar doldurup kasada tarttırıyor. Yemeğin bir kilo fiyatı var, müşteri aldığı gram kadar ödeme yapıyor. Korona döneminde ise daha küçük bir yere geçerek, evimizin garajını restorana çevirerek a la carte servis vermeye başladık)

- Biz gayrimüslim bir aileyiz ve maalesef ki Türkiye'de yaşam şartları bizler için gün geçtikçe daha zor olmaya başlamıştı...

São Paulo parklarıyla ünlü bir şehir. Haftasonları insanlar zamanlarının çoğunu parklarda geçirir.

- Bizi en çok zorlayan şey Brezilya'ya göç eden Türk sayısının azlığı oldu. Avrupa, Kanada veya Amerika'ya taşınmak isteseniz daha önceden bunu yapmış birilerini bulma imkanınız çok yüksek, kendi arkadaşınız olmasa da bir arkadaşınızın arkadaşı mutlaka vardır ve size bir yol yordam gösterebilir. Ama Brezilya öyle değil.

Biz de bu sebepten önce İstanbul'da konsolosluğa, sonra Ankara'da büyük elçiliğe gittik. Brezilya'da bir pastane/restoran gibi bir küçük işletmeyi nasıl açabileceğimizi, nasıl vize alabileceğimizi sorduk ama maalesef kendileri de bilmiyordu 😂 Karı koca Türk olup Brezilya'da küçük işletme açmaya çalışan ilk aile olduğumuzu söylediler. Genellikle insanlar öğrencilik, evlenme yolları ile Brezilya'ya taşınıyorlar dediler. Ve bize bavulumuzu alıp gitmemizi, zaten Brezilya'da bir şekilde halledeceğimizi söylediler. Gerçekten de öyle oldu. Buraya taşındıktan sonra yatırımcı vizesine başvurduk ve yaklaşık 6 ay sonunda bütün evrak işlemlerimiz tamamlanmıştı.

- Biz vizemizi Türkiye'den alıp gelemediğimiz için burda bürokratik işlemlerin tamamlanması, restoran açacağımız yeri bulmamız, oranın restorasyonu ve sonunda restoranımızı açmamız 11 ay sürdü. Bu süreçte ortalama bir yaşam sürerek yaklaşık 40.000 dolar paramızı kullanmak durumunda kaldık.

Hayranı olduğumuz Alex de Souza restoranımıza geldi. Fenerbahçe taraftarı olarak ne kadar sevindigimizi anlatamam 😍.

- Bizim geldiğimiz zaman yatırımcı vizesi için, Türkiye'den 150.000 Brezilya Reali'nin (o zamanlar 60.000 dolar ediyordu), Brezilya'ya girişini göstermeniz gerekiyordu. Bunun yanı sıra şirket kurulumu, oturum izni çıkarımı için aradaki insanlara yaklaşık 15.000 dolar verdik. Ancak şimdi yatırımcı vizesi için yurt dışından 1.000.000 Real (şu anda yaklaşık 190.000 dolar) aktarım yapmanız gerekiyor.

Oyuncu Engin Akyürek'in hayranları 7 yıldır bizim restoranda buluşuyor. Her toplandıklarında bir yere bağışta bulunuyorlar. Bu fotoğraftaki de Kızıl Haç'a verilmek üzere kışlık kıyafet bağışı..

- Biz gelmeden evvel 2 ay Portekizce özel ders aldık. Tabii ki 2 ayda öğrendiklerimiz sadece çok basit olarak günlük hayatta yardımcı oldu. Daha sonra burda her şeyi tek başımıza yapmak durumunda olduğumuzdan yaşayarak dili öğrendik.

Yaklaşık birinci yılın sonunda artık telefonda bile rahat konuşabilir hale geldik. Tabii ki 8 yılın sonunda hala hatalı konuştuğumuz oluyor, ve tabii ki hala bariz bir şivemiz var. Burda ikinci dil İspanyolca, üçüncü dil ise İngilizce. Yani bildiğimiz İngilizce hiçbir işimize yaramadı.

Türk arkadaşlarla toplanıp kalabalık sofralarda bol rakı içmekten çok keyif alıyoruz.

- Yaşamakta olduğumuz yeri internet sitelerinde araştırarak ve sokak sokak gezerek bulduk. Sonunda aylık 5500 Real üzerinden, 3 aylık kirayı güvence olarak vererek evimiz ve aynı zamanda restoranımız olan yeri kiraladık.

Korona nedeniyle yeni yere taşınıp evimizin garajını böyle bir restorana çevirdik.

Olabildiğince Türkiye'den süsler getirerek yerimizi renklendirmeye çalışıyoruz.

- Bizim zaten burda yaşamak icin yatırımcı vizesine ihtiyacımız olduğundan yapacağımız işi düşünerek gelmek zorundaydık.

Restoranımızın açılışına hem şehirde bulunan Türk dostlarımız, hem São Paulo konsolosluğu çalışanları hem de çevreden komşularımız katıldı.

- En önemlisi Portekizce öğrenmeden sakın gelmesinler çünkü hiçbir yerde, hiçbir şey yapmaları mümkün değil. Ayrıca uzun sürecek bürokrasiye hazırlıklı olsunlar. Burda hayat yavaş ilerliyor, bunu bilerek gelmeleri lazım.

São Paulo şehri.

- Sağlık sistemi bence mükemmel. Sistemi öğrenip, içine dahil olduğunuzda her şey tıkır tıkır ilerliyor. Öncelikle mahallenizdeki sağlık ocağına kayıt oluyorsunuz. Rutin kontrolleriniz randevulu olarak orada yapılıyor. (Diş doktorundan, fizyoterapiste, konuşma terapistinden psikoloğa bir çok alanda doktor mevcut sağlık ocağında). Eğer daha detaylı bir doktor takibi veya mr/tomografi gibi tetkiklere ihtiyacınız olursa sizi daha büyük hastahanelere yönlendiriyorlar.

Ben bu 8 sene içinde kızımı doğurdum, tiroid kanseri geçirdim bu sebeple ameliyat oldum ve iyot terapi aldım, üstünden 4 sene geçmesine rağmen hala 3 ayda bir kan testlerim ve doktor kontrollerim yapılıyor. Bu arada bana yapılması gereken biyopsiler, ultrasonlar bazen devlet hastanesinde yapılırken birçok kez de buranın en pahalı, en lüks özel hastanelerinde yapıldı. Oğlum pnömoni geçirdi, 2 ay hastanede yattı ve bu süreçte 5 ameliyat geçirdi. Bütün bu saydıklarıma ve burda saymadığım çocuklar büyürken gidilen rutin kontroller, aşılar veya bizler hasta olduğumuzda gittiğimiz doktorlara da hiçbir ücret ödemedik. Hatta ilaçlarımız da ücretsiz olarak teslim edildi.

Daha da ilginci, tiroid ameliyatından sonra almam gereken özel ve pahalı bir ilaç vardı ve benim bunu günde 3 kere içmem gerekiyordu. Bu ilacı almak için devletin belirlediği "özel ilaçlar eczanesi" diye bir eczaneye gittik. Bir kere kayıt yaptırdık, bunun sonucunda ilaçlarım her ay kapıma moto kurye ile devlet tarafından teslim edildi ve ben yine hiçbir ücret ödemedim.

Eğer Brezilya'ya gelirseniz Foz Do Iguaçu şelalelerini mutlaka görün..

- Bence burdaki en büyük sorun Portekizce bilmeden hiçbir iş halledemeyecek olmanız. (Aslında onun da artıları var, bu sayede dili hızlı bir şekilde öğrenmek zorunda da kalıyorsunuz)

Bunun yanı sıra hayatın burda yavaş işlediğini kabul ederek gelmeleri lazım insanların. En basitinden ev kiralayacağınız zaman paranız tamam, ev sahibi ile anlaştınız dediğiniz noktada evrak işleri size en az 3 hafta daha demektir. Veya mahalle içinde bir kırtasiyeden bir suluboya fırçası almak istediniz, birinci görevli kırtasiyede aradığınız ürünü bulacak, ikinci kişi alacağınız ürüne fiş yazacak, üçüncü kişi ücretini tahsil edecek, dördüncü kişi ise ödendi kağıdını görüp size ürününüzü teslim edecek. Bu olay ilk başımıza geldiğinde acele ile bir şey almaya çalışıyorduk ve bu işlem 10 dakika sürdü. Hayat burda yavaş akıyor. Türkiye'den alışık olduğumuz o acelecilik başta bizi çok zorladı ama artık biz de Brezilyalılaştık :)

- Keşke İngilizce'nin bu kadar da hiç işe yaramayacağını daha önce bilip Portekizceyi daha da önceden öğrenmeye çalışsaydık. Her zorluğuyla, her güzelliğiyle iyi ki taşınmışız buraya. Yurt dışına taşınmak isteyen herkesin yolu açık olsun. Umarım her şey hayallerinizden bile güzel olur...

Foz do Iguaçu şelaleleri.

Çizzgi olarak çok teşekkür ederiz bütün bu güzel bilgiler için 😇